W Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, w odniesieniu do szkła użyte są jedynie następujące określenia:
● szkło o podwyższonej wytrzymałości,
● szkło o podwyższonej wytrzymałości na uderzenie,
● szkło o podwyższonej wytrzymałości na uderzenie, tłukące się na drobne, nieostre odłamki.
Wobec tego, że są to określenia ogólne i niespójne z nazewnictwem stosowanym w Polskich Normach, a zwłaszcza stanowią utrudnienie w doborze szkła dla określonego zastosowania w obiekcie budowlanym, uważam za celowe przedstawienie odmian szkła budowlanego o podwyższonej wytrzymałości.
Polskie Normy dotyczące szyb wzmocnionych, hartowanych i bezpiecznych
● PN-EN 1863-1:2004 Szkło w budownictwie. Termicznie wzmocnione szkło sodowo-wapniowokrzemianowe. Część 1: Definicje i opis.
● PN-EN 12337-1:2004 Szkło w budownictwie. Chemicznie wzmocnione szkło sodowo-wapniowo-krzemianowe. Część 1: Definicje i opis.
● PN-EN 12150-1:2002 Szkło w budownictwie. Termicznie hartowane bezpieczne szkło sodowo-wapniowo-krzemianowe. Część 1: Definicje i opis.
● PN-EN 14179-1:2005 (U) Szkło w budownictwie. Termicznie hartowane wygrzewane, bezpieczne, szkło sodowo-wapniowo-krzemianowe. Część 1: Definicje i opis.
● PN-EN 13024-1:2003 (U) Szkło w budownictwie. Termicznie hartowane bezpieczne szkło borokrzemianowe. Część 1: Definicje i opis.
● PN-EN 14321-1:2005 (U) Szkło w budownictwie. Termicznie hartowane bezpieczne szkło z tlenków wapniowców i krzemionki. Część 1: Definicje i opis.
● PN-EN ISO 12543-2:2000 Szkło w budownictwie. Szkło warstwowe i bezpieczne szkło warstwowe. Bezpieczne szkło warstwowe.
● PN-EN ISO 12543-3:2000 Szkło w budownictwie. Szkło warstwowe i bezpieczne szkło warstwowe. Szkło warstwowe.
Właściwości użytkowe szyb bezpiecznych i ochronnych
Właściwości czyli cechy użytkowe podlegające sprawdzaniu, a dotyczące Polskich Norm według zbioru PKN dla szyb bezpiecznych i ochronnych, są zawarte w następujących specyfikacjach technicznych:
● PN-EN 12600:2004 Szkło w budownictwie. Badanie wahadłem. Udarowa metoda badania i klasyfikacja szkła płaskiego.
● PN-EN 356:2000 Szkło w budownictwie. Szyby ochronne. Badania i klasyfikacja odporności na ręczny atak.
● PN-EN 1063:2002 Szkło w budownictwie. Bezpieczne oszklenia. Badania i klasyfikacja odporności na uderzenie pociskiem.
● PN-EN 13541:2002 Bezpieczne oszklenia. Badania i klasyfikacja odporności na siłę eksplozjii.
● PN-EN 1288-3:2002 Szkło w budownictwie. Określenie wytrzymałości szkła na zginanie. Badanie na próbkach podpartych na dwóch podporach (czteropunktowe zginanie).
Szyby bezpieczne w przypadku rozbicia mają zadanie ograniczenia zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego, a więc w określonych warunkach użytkowania w ogóle nie powinny ulegać rozbiciu, lub pękać tylko w sposób bezpieczny. W przypadku bezpiecznej szyby hartowanej spękanie następuje na drobne kawałki o nieostrych krawędziach (brzegach) bez klinów i „iglic”, a bezpieczna szyba warstwowa (klejona) pęka bez odrywania się zbyt wielu ostrych odłamków według tzw. masy równoważnej i/ lub nadmiernego rozerwania międzywarstw szyby. Szkła bezpieczne podlegają badaniu udarowemu wahadłem i stosownej klasyfikacji, które odtwarza sytuację przypadkowego zderzenia się człowieka z szybą, a klasyfikacja wynika z przyjętego gradientu (3 stopnie uderzenia) energii kinetycznej związanej ze zderzeniem (upadkiem).
Szyby i oszklenia ochronne są wykonywane jako warstwowe w kombinacji użycia do ich budowy szkła hartowanego w układzie wielowarstwowym ze specjalnymi warstwami klejącymi i płytami z tworzywa oszkleniowego w celu uzyskania szczególnych cech użytkowych w jednym typie szyby warstwowej, np. w przeszkleniu zwanym pancernym lub przeciwwybuchowym jako odporne na atak ręczny, włamanie, detonację lub uderzenie pociskiem. Szkła ochronne podlegają różnym badaniom inwazyjnym i są klasyfikowane w zakresie odporności na ręczny atak, ostrzał z broni ręcznej i myśliwskiej, lub działania eksplozji o określonym gradiencie (4 stopnie uderzenia) energii płaskiej fali uderzeniowej.
W zasadzie można przyjąć, że w określonym i umiejscowionym przeszkleniu w obiekcie budowlanym, wzajemnie wykluczają się właściwości użytkowe szkła ochronnego i szkła bezpiecznego. Wyjątek mogą stanowić szyby zespolone, w których równocześnie zostało użyte z przeciwległych stron szkło bezpieczne oraz szkło ochronne, a opis typu takiej szyby i przewidywane lub znane jej przeznaczenie w obiekcie to uzasadniają.
W związku z tym, że zastosowanie szkła bezpiecznego i/ lub szkła ochronnego jest często błędnie deklarowane w dokumentacji zgodności nawet przez uznanych producentów, uważam za celowe zestawienie właściwości mechanicznych i cech bezpieczeństwa podlegających sprawdzaniu. Porównanie cech wytrzymałościowych i klas odporności w odniesieniu do norm wyrobu (specyfikacji technicznych), przedstawiam w tabeli.
